Spis treści » Rytmy roczne • Wiosna • Lato • Jesień • Zima • Okres narodzin a zdrowie • Rytmy miesięczne • Rytmy tygodniowe • Rytmy życia • Dzieciństwo • Dorosłość • Starość
Tak samo jak rytmy dzienne, rytmy sezonowe mogą mieć charakter pozytywny lub negatywny i określają czas szczytowego występowania danego zjawiska. Wewnątrzustrojowe systemy zegarowe wykształciły zdolność do pomiaru czasu w cyklu dobowym, lunarnym (28 dni) i rocznym.
Rytmy roczne. Cykle pór roku.
WIOSNA jako wszechobecny okres przebudzenia identycznie wpływa na ludzki organizm.
• Początek tzw. burzy hormonów objawiającej się większą ilością energii, uczuciem świeżości i życiowym entuzjazmem.
• Spadek zachorowań na grypę najczęściej rozpoczyna się w kwietniu i trwa do sierpnia w Polsce wg http://www.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/grypa/
• Najlepsza pora roku na oczyszczenie / regenerację wątroby.
• Najlepsza pora roku na profilaktyczne wzmocnienie płuc.
• Dzieci urodzone wiosną (i zimą) są częściej większe i mądrzejsze.
Więcej » Szczegółowe zalecenia wiosenne (warunki, zagrożenia, dieta, suplementacja i tryb życia)
• Wyższy poziom witaminy D powstającej przy udziale dużej ilości słońca.
• Najsilniejszy układ immunologiczny dzięki sprzyjającym warunkom letnim (dużo słońca, dostęp świeżych lokalnych owoców i warzyw).
• Wyższy poziom hormonów płciowych stąd ochota na wakacyjne romanse.
• Niższy poziom melatoniny w organizmie i krótszy czas jej działania wynikający z krótszej nocy.
• Lepsze spalanie cukru niż zimą i tym samym ewentualna możliwość wzbogacenia jadłospisu o słodkości.
• Najlepsza pora roku na oczyszczenie / regenerację serca.
• Najlepsza pora roku na profilaktyczne wzmocnienie nerek.
• Udary mózgu.
• Chorzy z nowotworem zdiagnozowanym latem (i jesienią) mają większe szanse na przeżycie i żyją dłużej niż pacjenci rozpoczynający terapie zimą. Jako główną przyczynę wskazuje się zwiększoną produkcję witaminy D podejrzewanej o właściwości hamujące rozwój guzów.
• Koniec lata a dokładniej cały wrzesień to okres gwałtownego wzrostu liczby zachorowań na grypę powtarzający się od wielu lat z kilku przyczyn.
Powrót dzieci i dorosłych z wesołych wakacji do nudnej szkoły i pracy, co generuje stres i pogorszenie samopoczucia, które z drugiej strony jest obniżane malejącą dawką słońca – to wszystko wpływa na obniżenie odporności. Dodatkowo szkoła i praca to skupiska ludzi, czyli miejsca o dużym potencjale rozprzestrzeniania się choroby.
Więcej » Szczegółowe zalecenia letnie (warunki, zagrożenia, dieta, suplementacja i tryb życia)
JESIEŃ to postępujący spadek formy fizycznej i psychicznej wynikający z regularnie zmniejszającej się ilości słońca i „chudnącego” dnia.
• Rosnący poziom melatoniny w organizmie odpowiedzialny za sezonowe zaburzenia emocji.
• Malejący poziom witaminy D odpowiedzialny za wiele patologii.
• Najlepsza pora roku na oczyszczenie / regenerację płuc.
• Zaostrzenia choroby wrzodowej żołądka.
• Chorzy z nowotworem zdiagnozowanym jesienią (i latem) mają większe szanse na przeżycie i żyją dłużej niż pacjenci rozpoczynający terapie zimą.
Więcej » Szczegółowe zalecenia jesienne (warunki, zagrożenia, dieta, suplementacja i tryb życia)
ZIMA to czas spowolnienia. Przykładowym ekstremum jest hibernacja (sen zimowy) występująca u niektórych gatunków zwierząt.
• Niższy poziom witaminy D oraz hormonu sytości, co wynika z niedoboru słońca.
• Tarczyca produkuje mniej hormonów kontrolujących metabolizm.
• Ograniczony dostęp niektórych składników odżywczych np. świeżych owoców i warzyw.
• Źle zbilansowany jadłospis najczęściej z nadmiarem cukru, który ma rekompensować gorsze samopoczucie i jak na przekór…
• …gorsze spalanie cukru niż latem.
• Niesprzyjające warunki pogodowe dla regularnej aktywności fizycznej.
• Wyższy poziom cholesterolu we krwi.
• Ostatni tydzień grudnia i cały styczeń to okres gwałtownego wzrostu liczby zachorowań na grypę powtarzające się od kilku ostatnich sezonów w Polsce.
• Najlepsza pora roku na oczyszczenie / regenerację nerek.
• Najlepsza pora roku na profilaktyczne wzmocnienie serca.
• Wyższy poziom melatoniny w organizmie i dłuższy czas jej działania wynikający z dłuższej nocy.
• Depresja sezonowa tzw. choroba krótkiego dnia.
• Zawały serca.
• Zaostrzenia choroby wrzodowej żołądka.
• Dzieci urodzone zimą (i wiosną) są częściej większe i mądrzejsze.
Więcej » Szczegółowe zalecenia zimowe (warunki, zagrożenia, dieta, suplementacja i tryb życia)
OSOBY URODZONE…
• …w styczniu i sierpniu mają niższe ryzyko wystąpienia chorób jak astma, cukrzyca i autyzm.
• …między wrześniem a grudniem wykazują większą tendencję do zaburzeń lękowych.
• …w kwietniu i maju posiadają skłonności samobójcze i większą tendencję do anoreksji.
Konkluzja. Podejrzewaną główną przyczyną powyższych zależności jest niedobór światła słonecznego wywołujący w organizmie matki nadmiar melatoniny, który prawdopodobnie wpływa niekorzystnie na rozwój układu nerwowego dziecka zwiększając ryzyko wystąpienia różnych schorzeń w przyszłości, jednak inne badania wskazują także inne przyczyny:
• …w miesiącach zimowych wykazują wyższą odporność od dzieci urodzonych latem, gdyż ciężarna miała kontakt z niską temperaturą dzienną, co jest dla płodu typem hartowania a noworodek miał kontakt z korzystnym, zimnym, świeżym powietrzem już na początku życia.
• …późną wiosną mają większą tendencję do samobójstw, anoreksji a mężczyźni do alkoholizmu, gdyż kluczowe etapy ich rozwoju przypadały na miesiące o krótkich dniach, czyli brak światła słonecznego wywoływał nadmiar melatoniny, który mógł mieć znaczący wpływ na samopoczucie matki i dziecka.
• …między lutym a kwietniem na półkuli północnej mają o 5-10% większe ryzyko wystąpienia schizofrenii.
• …w lipcu i sierpniu wykazują większą skłonność do chorób żołądka, problemów trawiennych i wrzodów dwunastnicy, choć nie wszyscy badacze to potwierdzają, ale zgodnie wysuwają inną tezę – dzieci urodzone latem jednocześnie wykazują skłonność do szybkiego leczenia tego typu schorzeń.
Rytmy miesięczne
• Cykl miesiączkowy u kobiet to jednocześnie okres skróconego i spłyconego snu wraz z wybudzeniami. Krótkotrwała bezsenność generuje tzw. sen wyrównawczy, dłuższy i głębszy, trwający nawet przez kilka kolejnych nocy i co noc zmieniający swoją charakterystykę.
Innymi słowy, bezsenność lub nadmierna senność w okresie okołomenstruacyjnym jest normalnym zjawiskiem fizjologicznym.
• Skuteczność operacyjnego leczenia raka piersi zależy od stadium cyklu miesięcznego w momencie zabiegu: najwięcej trwale wyleczonych kobiet uzyskano po operacji przeprowadzonej między 7 a 20 dniem cyklu, gorzej było między 21 a 26 dniem, a najgorzej, gdy pierś była usuwana w czasie ciąży.
Rytmy tygodniowe
Rytmy tygodniowe są definiowane na podstawie najpopularniejszego wzorca trybu życia jakim jest tradycyjny, dzienny system pracy lub nauki od poniedziałku do piątku. Inne systemy aktywności wymagają prostych modyfikacji wg opisanych uzasadnień.
• Noc z niedzieli na poniedziałek to najgorszy jakościowo sen w tygodniu, gdyż zasypia się ze świadomością porannej pobudki i rozpoczęcia kolejnego tygodnia pracy/nauki.
• Poniedziałek to najtrudniejszy dzień tygodnia z kilku oczywistych powodów: ciężki weekend bez odpoczynku, zaburzony sen oraz gorsze samopoczucie wynikające z rozpoczynającego się kolejnego tygodnia pracy/nauki. Poniedziałkowe cykle:
- okresowa arytmia serca (tzw. Holiday Heart Syndrome – HHS)
- udary mózgu (poranek)
- zawały serca
Konkluzja. W poniedziałek w pracy (szczególnie o fizycznym charakterze) należy się „niewidocznie” oszczędzać 😉 Niższa intensywność dotyczy również poniedziałkowej aktywności fizycznej.
• Noc z piątku na sobotę to najlepszy jakościowo sen w tygodniu, gdyż zasypia się ze świadomością braku wczesnej pobudki i dwóch wolnych dni.
Konkluzja. W piątek można zwiększyć intensywność pracy i aktywności fizycznej, gdyż przyszła noc sprzyja głębszej i efektywniejszej regeneracji, a kolejne dni to odpoczynek – zakładając, że weekend jest wolny od pracy i zarwanych nocy.
Rytmy życia
NOWORODEK & DZIECKO
W wieku niemowlęcym oraz dziecięcym chronozasady są realizowane automatycznie i podświadomie. Przykładem może być leżakowanie w przedszkolu po drugim posiłku, czyli zalecana drzemka poobiadowa.
Druga sprawa to niewinność okresu dziecięcego pozwalająca bezwarunkowo ulegać potrzebom organizmu i żyć wg naturalnego biorytmu – przecież dzieci śpią gdzie i kiedy chcą.
MŁODZIEŻ & DOROŚLI
Pierwsze zaburzenia powstają w okresie młodzieńczym i wynikają m.in. z pierwszych stresów związanych ze szkołą i dojrzewaniem oraz krótkiego snu (wieczorna nauka i wczesna pobudka).
Natomiast wiek dorosły, praca i dojrzałe życie najczęściej generują poziom stresu niesprzyjający chronobiologii i pogłębiający istniejące zaburzenia.
Z tego powodu już młodzieży zaleca się naukę chronozasad i wyrobienie chrononawyków podnoszących efektywność życia i trwale dbających o stan zdrowia.
STAROŚĆ wymaga szczególnej dbałości o biorytm!
Menopauza i andropauza charakteryzują się wieloma patologicznymi procesami zaburzającymi chronobiologię organizmu ludzkiego:
- Zmniejszenie czynności wydzielniczej hormonów rozrodczych wywołuje skrócenie, spłycenie i fragmentację snu.
- Nasilenie objawów chorób psychosomatycznych.
- Ujawnienie postępujących chorób zwyrodnieniowych m.in:
– układu nerwowego stanowiących podstawową przyczynę rozregulowania czynności bioelektrycznej mózgu i aktywności jąder SCN sterujących biorytmem.
– narządu wzroku sprzyjających zaburzeniom przewodzenia bodźców świetlnych. - Choroby narządu ruchu uniemożliwiają dzienną aktywność na wystarczającym poziomie intensywności.
Konkluzja. Powyższe niekorzystne czynniki zaburzają rytm sen-czuwanie, co objawia się problemami ze snem o różnym charakterze.
Dlatego szczególnie w wieku podeszłym TRZEBA stabilizować podstawowy biorytm poprzez regularny tryb życia, czyli dbanie o stałe pory snu, czuwania i jedzenia, codzienną aktywność fizyczną i intelektualną oraz kilkugodzinną ekspozycje na słońce (lub fototerapia przy użyciu specjalnych lamp imitujących promienie słoneczne).
Pingback: ChronoLIFE | Aktywność fizyczna - ChronoLIFE